Još jedna evropska država najavila povlačenje iz Ugovora o energetskoj povelji
Francuski predsjednik Emanuel Makron najavio je da će Francuska napustiti Ugovor o energetskoj povelji. Francuska je država sa najsnažnijiom ekonomijom koja je, do sada, objavila da napušta sporni sporazum.
Ugovor, koji omogućava međunarodnim kompanijama i investitorima da tuže vlade zbog intervencija koje pogađaju energetske projekte, odnosno profit, tih kompanija, sve više se smatra prijetnjom nacionalnim klimatskim planovima.
“Francuska je odlučila da se povuče iz Ugovora o energetskoj povelji”, rekao je Makron na konferenciji za novinare nakon samita lidera EU u Briselu, dodajući da je taj potez “koherentan” s klimatskim ambicijama zemlje i Pariskim klimatskim sporazumom.
Italija već istupila iz ugovora – Španija, Holandija i Poljska je slijede
Odluka Francuske je uslijedila nakon najava Španije, Holandije i Poljske da će se povući iz ugovora. Njemačka i Belgija su signalizirale da razmatraju opcije.
Povlačenje Francuske veliki je udarac za sporazum, ali i za Evropsku komisiju, koja je apelovala na države da podrže reforme sporazuma.
Evropska komisija je polovinom 2022. godine, završila pregovore s ostalim članicama sporazuma, koji su okončani prijedlogom da se EU odobri izuzeće za postepeno ukidanje zaštite za projekte fosilnih goriva u EU u narednih 10 godina.
Evropska komisija je zabrinuta da bi napuštanje sporazuma izložilo zemlje tužbama zbog postojećih investicija na 20 godina, zbog klauzule o prestanku roka koja ih obavezuje na njihove obaveze.
Italija se već 2016. godine povukla iz ovog ugovora. Sva ulaganja u energetski sektor u Italiji nakon tog datuma nisu zaštićena ugovorom. Međutim, ulaganja u Italiji prije 1 januara 2016. godine će ostati zaštićena do godine 2036. godine.
I BiH potpisnica Ugovora o energetskoj povelji
Ugovor o energetskoj povelji potpisalo je preko 50 država, uglavnom evropskih, ali i Evropska unija, kao cjelina. Bosna i Hercegovina je, takođe, potpisnica ovog ugovora.
Sporovi između država i investitora rješavaju se pred Međunarodnim centrom za rješavanje investicionih sporova u Vašingtonu ICSID). Upravo je prvostepenom arbitražnom odlukom ovog centra, Republika Srpska dužna da preduzeću „Viadukt“ iz Slovenije plati 45 miliona evra, zbog neuvođenja u posjed i nemogućnosti realizacije ugovora o koncesiji za izgradnju dvije hidroelektrane na Vrbasu.
Međunarodni centar za rješavanje investicionih sporova (ICSID) imenovao je ad hoc Komitet od tri člana, koji će odlučivati o zahtjevu Republike Srpske za poništenje prvostepene odluke ovog centra, prema kojoj je Republika Srpska obavezna da plati 45 miliona evra.
