Kakvo je stanje životne sredine u gradu Banja Luka?

Životna sredina grada Banja Luka je, generalno gledano očuvana, ali su, ipak, evidentne negativne pojave, kojima se devastiraju pojedini segmenti. Ovo se navodi u dokumentu „Lokalni ekološki akcioni plan, Banja Luka 2022-2027“ – LEAP. Dokument je izradio Institut za građevinarstvo Banja Luka, po narudžbi gradske uprave.

Najnepovoljniji uticaj na vode imaju otpadne komunalne i industrijske vode koje se bez prethodnog tretmana ulijevaju u površinske vode, dok autori dokumenta navode da na lošiji kvalitet vazduha u gradu najviše utiču individualna ložišta.

Mišljenje građana

S druge strane, 42% anketiranih građana Banjaluke smatra da je stanje životne sredine nezadovoljavajuće. Njih 32% stanje životne sredine u svojoj mjesnoj zajednici smatra zadovoljavajućim, 20% lošim i samo 5% dobrim. 1% ispitanika ne zna kakvo je stanje životne sredine.

Kvaliet vazduha, divlja gradnja, neodržavanje zelene površine – neki od problema

Kvalitet vazduha, urbanizacija i divlju gradnju, neodržavanje javne zelene površine, otpadne vode iz kanalizacije, divlje deponije i buka – glavni su problemi prema mišljenju građana.

Kao probleme građani izdvajaju i loš rad ili nepostojanje komunalnih službi, neuređenost gradskih plaža i kupališta, nedovoljan broj kontejnera za komunalni otpad i razvrstavnje otpada te kvalitet vode za piće.

Nepostojanje kanalizacione mreže i loša ekloška svijest građana takođe su se našli na spisku glavnih problema u oblasti životne sredine.
Više od trećine ispitanika smatra da se rješavanjem problema iz oblasti životne sredine ne bavi niko, a više od polovine građana je odgovorilo da ne prijavljuje ekološke probleme nadležnoj inspekciji.

Podizanje ekološke svijesti je najbitnija mjera koju treba preduzeti – mišljenje građana

Prema mišljenju građana koji su ispunili anketu prioritet je podizanje ekološke svijesti je najbitnija mjera koju treba preduzeti kako bi se poboljšalo stanje životne sredine u Banjaluci.

VODA

Vode u Banjaluci izložene su zagađenju, a glavni izvori zagađenja, koji utiču na kvalitet vode su industrijske i gradske otpadne komunalne voda, koje se ispuštaju direktno u vodotke bez prethodnog tretmana, navodi se u dokumentu.

Jedan od faktora zagađenja je i neadekvatno odlaganje otpada, pogotovo kada sama korita rijeka služe za odlaganje Osim toga, zona izvorišta nije dovoljno zaštićena, a problem je nepostojanje kolektora i prečišćivača otpadnih voda.

Pogoršanje kvaliteta Vrbas nizvodno od „zelenog“ mosta i velikog ispusta gradske kanalizacije u rijeku je više nego očigledno. I na ostalim mjernim profilima je primjećeno pogoršanje kvaliteta vode kako se ide nizvodno kroz grad i nizvodno od grada.

I pored toga, prema klasifikaciji voda Vrbas ima DOBAR STATUS. S druge strane, voda u rijekama Vrbanji i Suturliji je boljeg kvaliteta i ima VISOK STATUS.

U rijeci Crkvenoj već odavno nema nikakvog života jer je ova rijeka pretvorena u kanal koji je recipijent skoro svih odpadnih voda i velike količine otpada naselja Lauš. Prema kriterijumima za određivanje kategorije vodotoka ovaj vodotok je van svake kategorije.

VAZDUH

Analizom rezultata mjerenja kvaliteta vazduha tokom mjernog perioda u 2021. godini izmjerene koncentracije zagađivača (CO, SO2, NO, NO2, NOx, PM10, PM2,5 i čađ) u vazduhu, u urbanom dijelu grada, ne prekoračuju granične vrijednosti propisane.

Ipak, koncentracija suspendovanih čestica prekoračila je 72 puta dnevnu graničnu vrijednost

Najveći pritisak na kvalitet vazduha u urbanom dijelu Grada pravi koncentracija suspendovanih čestica PM10 u zimskom periodu. Razlog su brojna individualna ložišta domaćinstava i privrednih subjekata. Peći koje se koriste za zagrijavanje domaćinstava su uglavnom niske efikasnosti i dosta zagađuju što je posljedica nepotpunog sagorijevanja čvrstih goriva, ali i nivoa ograničenja samih postrojenja.

Kao najčešće korišten energent za grijanje domaćinstava izdvaja se drvo. Od ukupnog broja anketiranih građana 33% su priključena na Eko Toplane. Električnu energiju za zagrijavanje svojih domova koristi 26% ili 174 anketirana građana. Samo mali broj koristi plin (1%) ili toplotnui pumpu (1%), dok se na ugalj grije jedno domaćinstvo.

Štetnost suspendovanih čestica po ljudsko zdravlje uglavnom zavisi od veličine čestice, hemijskog sastava i koncentracije. Suspendovane čestice mogu prodrijeti duboko u respiratorni sistem , jedinjenja iz kojih se sastoje čestice se zatim rastvaraju 126 i dospijevaju u krvotok. Akumuliranje komponentni suspendovanih čestica poput teških metala u ljudski organizam uzrokuju ozbiljna oboljenja. Suspendovane čestice, osim teških metala, često su nosioci organskih polutanata koji su kancerogeni čak i pri niskim koncentracijama.

OTPAD

Trenutno stanje upravljanja čvstim otpadom je takvo da, osim odlaganja na sanitarnoj deponiji, ne postoje nikakve druge vrste tretmana čvrstog otpada, čime bi se smanjili problematični uticaji na živonu sredinu, u odnosu na odlaganje neobrađenog otpada.

Niska svijest građana

Jedan od velikih nedostataka je nepostojanje zelenih ostrva i reciklažnog dvorišta a jedan od razloga je i niska svijest građana o selektivnom skupljanju otpada i reciklaži.

Primjer je pilot projekat selektivnog prikupljanja otpada sproveden na teritoriji mjesne zajednice Rosulje koji se pokazao kao neuspješan. Naime, stanovnicima ove mjesne zajednice podjeljene su kante za selektivno odlaganje komunalnog otpada koje oni nisu koristili na adekvatan način nego su i dalje sav otpad odlagali u jednu kantu