Zapadni Balkan iz ugla Svjetske banke – ekonomije pokazale neočekivanu otpornost
Uprkos nepovoljnim ekonomskim uslovima u okruženju u poslednje tri godine, ekonomije Zapadnog Balkana su pokazale neočekivanu otpornost i prilagodljivost na novonastale okolnosti.
Sve do zadnjeg kvartala 2022. godine, one su bilježile solidan rast, a tek krajem godine ušle su u fazu usporavanja, ovo se navodi u analizi EKONOMSKA KRETANJA ZAPADNOG BALKANA IZ UGLA SVETSKE BANKE, objavljenoj u časopisu Makroekonomske analize i trendovi.
Svjetska banka navodi da je, i pored zadovoljavajućih rezultata ostvarenih u prethodnom periodu, Zapadni Balkan u situaciji velike neizvesnosti i naglašenih rizika. To je pre svega uslovljeno neizvesnošću u EU, ali i cenama energenata i hrane koje su pod uticajem sukoba u Ukrajini i vremenskih uslova
Prosječan rast u 2022. godini u svim zemljama iznosio je 3,2%, i kretao se u rasponu od 6,1% (Crna Gora) pa do 2,1% (Sjeverna Makedonija).
Za 2023. prognozirano je usporavanje (rast od 2,6%) da bi od 2024. ponovo došlo do blagog rasta od oko 3,1%.
Kratkoročno gledano, Zapadni Balkan ima jake ekonomske veze sa EU, pa će zbog toga u narednom periodu biti pod uticajem njenih performansi – koje su veoma neizvijesne.
Dakle, očekuje se pad eksterne tražnje i nepovoljni finansijski uslovi na globalnom nivou. Zbog toga će,u narednom periodu, Zapadni Balkan biti usmjeren na unutrašnje kapacitete (domaća tražnja, turizam, reforme), što će biti svojevrstan test otpornosti ovog geopolitičkog segmenta.
Rekordna zaposlenost u zemljama Zapadnog Balkana
U decembru 2022. godine došlo je do oporavka zaposlenosti u građevinarstvu, uslugama i industriji ali situacija se razlikuje od zemlje do zemlje.
U Srbiji je povećana zaposlenost u IT sektoru, zahvaljujući prilivu migranata iz Rusije i Ukrajine, dok je u Albaniji, BiH i na Kosovu* zaposlenost porasla u poljoprivredi.
Region je u 2022. godini dostigao istorijski nivo zaposlenosti od oko 47% , gde je vodeća zemlja Albanija (56,3%), a visok porast je zabeležen i u Crnoj Gori i u Srbiji, gde je u junu zaposlenost bila na maksimumu.
Istovremeno, nezaposlenost je opadala tokom godine i dostigla prosječnih 13,2%. Za ovakav rezultat u nekim zemljama je „zaslužan“ rast broja neaktivnih lica i pad radne snage (BiH, Kosovo*, S. Makedonija), dok je istovremeno najniža stopa nezaposlenosti zabilježena u Srbiji (9,2%), a najviša na Kosovu* (17%).
Nezaposlenost mladih ljudi – značajan problem
Problem Zapadnog Balkana je nezaposlenost mladih, koja je duplo viša od ukupne nezaposlenosti i iznosi oko 27%.
Njih čini kontigent od 202,000 ljudi koji su u svojim najproduktivnijim godinama i rizikuju da izgube stečena znanja i veštine i motivaciju za rad.
Najniža stopa nezaposlenosti mladih je u Albaniji (21,5%), a slijede Kosovo* i Srbija sa nešto ispod 25%, dok je nezaposlenost mladih najviša u Severnoj Makedoniji (oko 31%).
I pored ovako loših rezultata situacija se, ipak, popravlja budući da je samo prij deset godina u prosjeku u cijelom regionu 50% mladih bilo nezaposleno, a sada je ta brojka za svega 10 procentnih poena iznad prosjeka EU.
