Studija uticaja na životnu sredinu za TE Gacko II na javnoj raspravi
„Termoelektrana Gacko, razvoj i investicija“ dostavilo je nacrt Studije uticaja na životnu sredinu za projekat termoelektrana „Gacko II“ snage 350 MW.
Nosilac izrade Studije je „Radis“ doo Istočno Sarajevo.
Javni uvid u nacrt Studije uticaja na životnu sredinu nalazi se na internet stranici Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske.
U Studiji se navodi da će infrastruktura, odnosno pomoćni objekti postojeće termoelektrane Gacko I, koji su prilikom projektovanja namijenjeni za duple kapacitete, biti u funkciji termoelektrane Gacko II. To će, navodi se, značajno smanjiti troškove izgradnje.
Izgradnja sistema termoelektrane TE Gacko II biće isključivo na teritoriji Republike Srpske, ali u blizini graničnog područja Federacije Bosne i Hercegovine. Poštovanjem ekoloških standarda i ponuđenim projektnim rješenjem negativni uticaji termoelektrane se neće odraziti na područje drugog entiteta, navodi se u Studiji.
U nedavnoj analizi Instituta za energetsku ekonomiju i finansijsku analizu (IEEFA) navedeno je da ne postoje ekonomski razlozi za izgradnju nove termoelektrane Gacko II u Republici Srpskoj.
Termoelektrana Gacko II ne bi bila profitabilana i brzo bi postala promašena investicija, čak i u okolnostima koje favorizuju proizvodnju lignita. Sličan scenario se odnosi i na druge projekte u regiji, koji bi se zasnivali na uglju, tvrde u ovom institutu.
Strategijom razvoja energetike Republike Srpske do 2035. godine, kroz različite scenarije obrađen je budući status termoelektrana. Jednim od scenarija planirano je da TE Gacko I bude zamijenjena novim postrojenjem TE Gacko II i to 2024. godine, dok svi ostali scenariji predviđaju prestanak rada TE Gacko (dekomisiju) 2031. godine.
S druge strane, Bosna i Hercegovina je potpisivanjem Sofijske deklaracije u novembru 2020. godine prihvatila Zeleni plan za Zapadni Balkan, koji je modifikovani Evropski zeleni plan. Zemlje potpisnice Sofijske deklaracije su se obavezale da će zajedno sa EU raditi na postizanju cilja za karbonski neutralni kontinent do 2050. godine.
U dostavljenim primjedbama, na zahtjev za prethodnu procjenu uticaja na životnu sredinu, iz Centra za životnu sredinu Banja Luka upozorili su da bi tehnički životni vijek nove termoelektrane bio barem 40 godina. Međutim, Bosna i Hercegovina, kao država koja planira pristupiti EU prije toga i koja je potpisala Zelenu agendu za Zapadni Balkan obavezna je progresivno umanjivati korišćenje fosilnih goriva najkasnije do 2050. godine, a realno i mnogo prije toga.
Stoga bi, navode u Centru, termoelektrana koja se sad planira bila puštena u rad tek oko 2030. godine, kada bi već bila ekonomski neisplativa zbog toga što je EU uvela tzv. CBAM mehanizam.
Ovo znači da će električna energija iz termoelektrane na fosilna goriva postati neisplativa za izvoz jer bi članica EU, koja bi uvozila električnu energiju dobijenu sagorijevanjem fosilnih goriva, morala da plati visoku naknadu, odnosnu taksu.
