Obnova močvara poboljšava kvalitet vode u evropskim rijekama
Obnova močvara može smanjiti zagađenje azotom i poboljšati kvalitet vode u glavnim evropskim rijekama.
Bez filtriranja koje vrše močvara Evrope, zagađenje azotom koje rijeke unose u mora bilo bi 25% veće. Obnova nekih od istorijskih močvara dodatno bi smanjila zagađenje azotom uz mali uticaj na poljoprivredu.
Rehabilitacija (15%) istorijskih močvara Evrope, na lokacijama gdje se predviđa napuštanje poljoprivrednog zemljišta do 2040. godine, smanjilo bi opterećenje rijeka azotom za 22%. To bi omogućilo velikim rijekama poput Rajne, Labe i Visle da ispune ciljeve kvalitete vode uz minimalan uticaj na poljoprivredu, pokazuje nova studija JRC-a. Nalazi takođe pokazuju da koristi od obnove mogu nadmašiti troškove obnove.
Objavljena u časopisu Nature Water, studija ističe ključnu ulogu postojećih močvara i ciljane obnove močvara kao prirodnih rješenja za borbu protiv zagađenja azotom i poboljšanje kvalitete vode širom Evrope.
Sveprisutno zagađenje azotom
Evropa se i dalje suočava sa velikim zagađenjem rijeka i mora azotom, što prvenstveno proizlazi iz široko rasprostranjene upotrebe agrohemikalija poput neorganskih đubriva, stočnog otpada, odlaganja otpadnih voda i taloženja atmosferskog azota sagorijevanjem fosilnih goriva.
Alarmantno je to što je na nivou EU 36% rijeka i 32% jezera, 31% priobalnih i 81% morskih voda prijavljeno kao eutrofično, što naglašava kritičnu i kontinuiranu borbu za postizanje dobrog ekološkog statusa. Ovo sveprisutno zagađenje ne samo da ugrožava vodene ekosisteme, već rezultira i razornim “mrtvim zonama”, štetnim cvjetanjem algi i zabrinjavajućim gubitkom biodiverziteta.
Nadalje, to pogoršava probleme nestašice vode čineći izvore vode nesigurnim za ljudsku i ekološku upotrebu. Poteškoće i dalje postoje uprkos primjeni snažnog zakonodavstva EU.
Izazovi naglašavaju hitnu potrebu za inovativnim i efikasnim rješenjima za zaštitu i obnovu vitalnih vodnih resursa Evrope, potrebu kojom se sistematski bavi Evropska strategija otpornosti vode, koja je usvojena u junu 2025. godine.
Izgubljeni potencijal
Od početka industrijske revolucije, močvare su ekstenzivno isušene, jaružene i zatrpane kako bi se napravio prostor za poljoprivredu i urbani razvoj. Evropa se pojavljuje kao značajno žarište gubitka močvara, s obzirom na dramatično smanjenje od približno 70% svojih historijskih močvara.
Gubitak je jednak površini oko 78,4 miliona hektara – području otprilike dvostruko većem od Njemačke – pri čemu zemlje poput Irske, Litvanije, Češke, Mađarske, Italije, Finske i Njemačke gube preko 75% svojih istorijskih močvarnih područja.
Studija razmatra visoko efikasan pristup obnovi močvara koji bi mogao dodatno smanjiti opterećenje dušikom do 36%, čime bi se poboljšao kvalitet vode širom kontinenta. To bi se moglo postići obnovom 27% močvara koje su istorijski isušivane za poljoprivredu (što predstavlja 3% kopnene površine Evrope), ciljano na područja s visokim unosom azota. Međutim, ovo bi moglo utjecati na poljoprivrednu produktivnost u mnogim područjima.
