Evropska unija rizikuje industrijsku i tehnološku zavisnost zbog tehnologija čiste energije
Evropska unija rizikuje industrijsku i tehnološku zavisnost, jer uvozi više tehnologija čiste energije, nego što ih izvozi.
Prema prognozama Međunarodne agencije za energiji (IEA) svjetsko tržište glavnih tehnologija sa nultom neto stopom emisija, pogodnih za masovnu proizvodnju do 2030. godine će se utrostručiti, u odnosu na današnju nivo, sa godišnjom vrijednošću od približno 600 milijardi evra. Istovremeno, industrija proizvodnje čiste energije u EU se suočava se sa poteškoćama
Na primjer, Evropska unija dobija 98% svojih zaliha rijetkih zemnih metala i 97% magnezijuma iz Kine, oko 80% itijuma iz Čilea, a više od 60% kobalta iz Demokratske Republike Kongo. Kineske kompanije su 2022. godine obezbijedile najmanje tri četvrtine globalnog kapaciteta u svim koracima u lancu nabavke solarnih panela.
S druge strane, proizvodni kapacitet EU veći kada su u pitanju druge tehnologije, kao što su toplotne pumpe – za koje se procjenjuje da su pokrile 75% ukupne potražnje EU za individualnim toplotnim pumpama u 2021. godini. Ipak, proizvođači u EU i dalje zavise od uvoza komponenti koje se uglavnom dostavljaju iz Kine i jugoistočne Evrope. azijskih zemlja i SAD-a.
„Ako Evropa želi da igra vodeću ulogu u tranziciji čiste energije, moramo da obezbedimo jake evropske proizvodne kapacitete i stvorimo bolje uslove za ulaganje u nove projekte. Moramo izbjeći da postanemo ovisni samo o jednom dobavljaču.’
Komesar za energetiku, Kadri Simson
Zakon o industriji s nultom neto stopom emisija je ključni dio zakonodavstva EU, koji je predložila Komisija kao dio šireg industrijskog plana Green Deal u martu 2023., a podržali su ga Savjet EU i Evropski parlament u februaru 2024. On ima za cilj jačanje otpornosti i konkurentnost ključnih net-zero tehnologija u EU i stvaranje pravih uslova za privlačenje investicija .
Zakon o industriji s nultom neto stopom emisija ima za cilj da omogući EU da proizvede 40% svojih godišnjih potreba za implementacijom neto-nula tehnologija do 2030. i da Evropa postane mjesto za 15% svjetske proizvodnje do 2040. godine.
Istovremeno, napredak na putu prema dekarbonizaciji zahtjeva sve veću potrebu za kritičnim sirovinama. Na primjer, potražnja u EU za litijumskim baterijama, koje se koriste u elektičnim vozilima i za skladištenje energije, povećaće se 12 puta do 2030. godine i do 21 put do 2050. godine. Predviđa se da će potražnja za rijetkim zemnim metalima, potrebnim za vjetroturbine i električna vozila, porasti pet do šest puta do 2030. i do šest do sedam puta do 2050. godine.
Evropski Zakon o kritičnim sirovinama bavi se takvim slabostima i pruža, zajedno sa Zakonom o industriji s nultom neto stopom emisijai, mapu puta EU za smanjenje velike zavisnosti Evrope od uvoza iz Kine i drugih pojedinačnih dobavljača neto-nula tehnologija.
Svake godine od 2020. EU objavljuje godišnje izvještaje o napretku svoje konkurentnosti u tehnologiji čiste energije. Oni uzimaju u obzir trenutna i predviđena stanja – s ciljem donođenja političkih odluka i na taj način jačanja konkurentnosti.
U Izvještaju iz 2023. godine, utvrđeno je da je cijena tehnologija čiste energije ostala vrlo konkurentna u 2022., uprkos rastućim troškovima energije i materijala koji su uslijedili nakon energetske krize, što je dovelo do povećanja od oko 50% u stopi razvoja vjetra i sunca širom svijeta. EU, u odnosu na prethodnu godinu.
EU je na dobrom putu da zadovolji predviđenu potražnju za baterijama za do kraja decenije. Broj gigafabrika koje se planiraju izgraditi povećao se 2022. godien sa 26 na 30 i nastavlja da raste. Iako se udio Europe u globalnim najavama ulaganja u litijum-jonske proizvodne kapacitete smanjio s 41 % u 2021. na 2 % u 2022., fabrike baterija sve brže se grade širom Evrope. Predviša se da će do 2030. zadovoljiti većinu potražnje u EU-. Najveće relativno povećanje potrebno da bi se postigao cilj za 2030. odnosi se na recikliranje.
Smanjenja emisije gasova staklene bašte za 35 %, koje se očekuju do 2050. godine biće postignuto korišćenjem tehnologija koje još nisu na tržištu, navodi se u izveštaju koji je objavila Međunarodna agencija za energiju (IEA). Globalno, tržište tehnologije čiste energije brzo raste. Podstaknuto političkom podrškom i povoljnim ekonomskim uslovima, to je okruženje visoke konkurencije. IEA predviđa da će dostići 605 milijardi evra godišnje do 2030. godine, utrostručavajući sadašnje nivoe.
