Evropa se sprema za zimu bez ruskog gasa
Svijet doživljava prvu istinski globalnu energetsku krizu u istoriji, a situacija je naročito opasna u Evropi, koja je u epicentru previranja na energetskom tržištu.
Letonci su se prilagođavali od kraja jula, kada je Rusija prestala da isporučuje gas ovaj bivšoj sovjetskoj državi na Baltiku. Oni znaju šta ih očekuju u narednim mjesecima.
“Cijene energije su toliko visoke da smo već isključili toplu vodu iz gradskog cjevovoda i postavili vlastiti bojler za toplu vodu”, rekao je Juons Ratiniks, koji živi u gradu Rezekne, blizu ruske granice. Jeftinije je da ga koristimo, kada nam je zaista potreban, nego da stalno plaćamo toplu vodu”, koja se isporučuje iz centrale, objasnio je ovaj penzioner.
Političari moraju da shvate da su ljudi očekivali pomoć, kada su računi za struju počeli da rastu, rekao je Ratiniks. Budući da su izbori zakazani za oktobar, upozorio je on, “bolje je da podrže grijanje za nas – inače ćemo mi zagrijati njih!”
Bugarskoj, Danskoj, Finskoj, Holandiji i Poljskoj, takođe, je onemogućeno snabdjevanje gasom, dok su druge zemlje drastično smanjile snabdevanje.
Isporuka ruskog gasa Nemačkoj, preko gasovoda Sjeverni tok biće zaustavljena na nekoliko dana, krajem ovog meseca, što je druga obustava ovog ljeta. Iako je zvanični razlog održavanje, Berlin je optužio Moskvu da je obustavila isporuke zbog zapadnih sankcija uvedenih zbog ruske invazije na Ukrajinu.
Sve u svemu, snabdjevanje je u julu smanjeno za oko 70 %, na godišnjem nivou, prema nekoliko stručnjaka koje je konsultovao AFP.
Vlade širom Evrope nisu zadovoljne zbog mogućnosti hladnih radijatora i fabrika koje su prisiljene da prestanu sa radom. Mnogi vjeruju da ruski predsjednik Vladimir Putin koristi zalihe energije kao strateško oružje da izvrši pritisak na države koje su primijenile sankcije protiv Moskve, zbog njene invazije na Ukrajinu.
Smanjenje snabdijevanja je podiglo cijenu gasa i električne energije. Rast cijena nafte dodatno je zakomplikovao stvari, čak iako je njena vrijednost nedavno pala.
“Svijet doživljava prvu istinski globalnu energetsku krizu u istoriji”, napisao je prošlog mjeseca Fatih Birol, izvršni direktor Međunarodne agencije za energiju. “Situacija je posebno opasna u Evropi, koja je u epicentru previranja na energetskom tržištu.”
Prirodni gas je važan za veliki broj zemalja – posebno Njemačku, kojoj je potreban za tešku industriju, zbog čega je izuzet iz evropskih sankcija protiv Rusije. Ugalj, s druge strane, podliježe potpunom embargu, dok se za naftu primjenjuje postepeni embargo.
Isporuka gasa iz Rusije u Njemačku, kroz gasovod Sjeverni tok 1, već je drastično smanjena.
“Sada pretpostavljamo da će protok ruskog gasa u Evropu preko Sjevernog toka 1 varirati između nula i 20 % kapaciteta u narednim mjesecima”, rekao je Mat Oksenford iz Economist Intelligence Unit.
A to bi, dodao je, dovelo do recesije u Evropi u zimu 2022-2023. godine.
“S obzirom na trenutnu gasnu infrastrukturu, Njemačka ne može nadoknaditi smanjenje ruskog gasa od 80 %, bez drastičnog smanjenja potražnje, što bi dovelo do recesije tokom zime”, dodao je.
Budući da je Njemačka centar industrijskih lanaca snabdijevanja, to bi imalo uticaj na cijelu Evropu, napisao je Oksenford. Preduzeća će pretrpjeti rezove prije domaćinstava, a vlade u Francuskoj i Njemačkoj već razmatraju ko će prvi morati da strada.
Ali i običnim ljudima se govori da će se morati da se prilagode novoj stvarnosti. Evropska unija je poručila svojim zemaljama članicama da će morati da smanje potrošnju gasa za 15 %.
Italija je ranije ove godine pokrenula ono što je nazvala “Operacija termostat”, kako bi pokušala da smanji grijanje i klimatizaciju u školama i javnim zgradama. Španija i Njemačka su slijedile ovaj primjer.
Njemačka ljetna kampanja bila je fokusirana na snižavanje klimatizacije u javnom prevozu i kupovinu vodoefikasnijih tuš baterija. Nekoliko gradova snizilo je temperaturu u svojim bazenima i smanjilo gradsku rasvjetu.
Ugalj i TNG
Francuska je zamrznula cijene gasa za građane, ali u Njemačkoj će računi za domaćinstva rasti za nekoliko stotina evra godišnje. S obzirom na to da bi ovo mogla da bude teška zima, savjetodavni Centar za potrošače u saveznoj državi Sjeverna Rajna-Vestfalija saopštio je da nikada u svojoj 40-godišnjoj istoriji nisu imali toliko posla.
Mnogi ljudi kažu da su zabrinuti da će biti isključeni, jer ne mogu da plate račune, rekao je portparol Centra. Neki su razmišljali o zamjeni nafte ili plina solarnim panelima, dok su se drugi okrenuli uglju, dodao je.
„Ipak, biće mnogo domaćinstava koja neće moći platiti rastuće cijene energije.“
Francuska, u međuvremenu, oživljava kampanju za smanjenjeotpada i njegovu reciklažu, koja je prvi put pokrenuta 1970-ih. Prodavnice koje koriste klima-uređaje, na primjer, moraju držati svoja vrata zatvorena ili se suočavaju s kaznom. I ovdje je došlo do potražnje za ugljem, uprkos činjenici da je veoma zagađuje. Francuska vlada je preispitala odluku o zatvaranju elektrana na ugalj, uprkos negodovanju aktivista za zaštitu životne sredine.
