Vještački zaslađivači u otpadnim vodama izazivaju zabrinutost za zdravlje i okolinu
Vještački zaslađivači se sve češće nalaze u otpadnim vodama širom svijeta. Novi globalni pregled ističe njihovu postojanost, ograničeno uklanjanje i potencijalnu štetu.
Vještački zaslađivači u otpadnim vodama predstavljaju sve veću prijtnju za okolinu i zdravlje. Ove materije se nalaze u širokom spektru hrane koju svakodnevno konzumiramo, od bezalkoholnih pića do prerađenih grickalica.
Potencijalni uticaji vještačkih zaslađivača na zdravlje
Njihova upotreba proteže se i van prehrambenih proizvoda. Vještački zaslađivači su takođe uobičajeni sastojci u proizvodima poput paste za zube. Neke studije sugeririšu moguću vezu između ovih zaslađivača i zdravstvenih problema poput dijabetesa tipa 2, srčanih bolesti i raka.
Ali šta se dešava s ovim spojevima nakon konzumacije? Na primjer, saharin i sukraloza, zaslađivači bez kalorija koji se široko koriste u pićima, desertima i pekarskim proizvodima, mogu biti toksični za vodeni svijet kada uđu u okoliš.
Koncentracije u otpadnim vodama
Istraživači sa Tehnološkog univerziteta u Sydneyu (Australija) analizirali su prisustvo i koncentraciju vještačkij zaslađivača u postrojenjima za prečišćavanje otpadnih voda u 24 zemlje. Njihova studija, “Vještački zaslađivači u postrojenjima za prečišćavanje otpadnih voda: Sistematski pregled globalne pojave, distribucije, uklanjanja i puteva degradacije”, objavljena u časopisu Journal of Hazardous Materials, nudi ključne uvide u:
- prostornu i vremensku distribuciju zaslađivača u dovodnim i odvodnim tokovima
- efikasnost njihovog uklanjanja tokom prečišćavanja otpadnih voda
- puteve degradacije, uključene mikroorganizme i faktore koji utiču na performanse uklanjanja
Sukraloza, acesulfam, saharin i ciklamat, čija je sigurnost i dalje kontroverzna, najrašireniji su vještački zaslađivači širom svijeta. Koriste se kao zamjene za šećer u prerađenoj hrani, pićima, žvakaćim gumama i farmaceutskim proizvodima.
Najveće koncentracije pronađene su u Sjedinjenim Američkim Državama, Španiji, Indiji i Njemačkoj.
Sukraloza je, posebno, vrlo postojana u okolini. Može odoljeti procesima prečišćavanja otpadnih voda i ostati u rijekama, jezerima i obalnim vodama, gdje utiče na vodene ekosisteme.
Prisustvo otpadnih voda kao indikator zagađenja
Ekološki otisak vještačkih zaslađivača odražava šire zagađenje izazvano ljudskim djelovanjem. Njihova široko rasprostranjena upotreba u hrani, pićima i lijekovima dovela je do povećanja koncentracija u otpadnim vodama, što izaziva zabrinutost zbog njihovih dokazanih toksikoloških rizika za ekosisteme i ljude.
Trenutno ne postoji sveobuhvatna sinteza podataka o prisutnosti, distribuciji i statusu uklanjanja vještačkih zaslađivača u postrojenjima za prečišćavanje, što otežava potpunu procjenu povezanih rizika i uticaja na okolinu.
Kako bi se pozabavili ovim problemom, istraživači su proveli sistematski pregled recenziranih naučnih studija i sive literature, obuhvatajući 24 zemlje na šest kontinenata.
Također su koristili uzorke otpadnih voda za procjenu potrošnje zaslađivača među stanovništvom.
Rastuća potrošnja
Upotreba vještačkih zaslađivača nastavlja da raste. Globalno tržište procijenjeno je na 7 milijardi dolara u 2022. godini. Predviđa se da će do 2032. godine dostići 12 milijardi dolara. Ovi aditivi se promovišu kao korisni alati za kontrolu težine, kontrolu dijabetesa i prevenciju karijesa.
Međutim, zaslađivači koji se ne uklanjaju tokom tretmana završavaju u površinskim i podzemnim vodama, a u nekim slučajevima čak dospijevaju i u zalihe pitke vode.
Istraživanje je takođe otkrilo sezonske trendove. U većini zemalja, koncentracije vještačkih zaslađivača dostižu vrhunac tokom ljeta. Međutim, u Kini se najviši nivoi javljaju zimi.
