Srbija: Više od četiri miliona ljudi u živi u mestima sa prekomerno zagađenim vazduhom
Na listi mesta sa prekomerno zagađenim vazduhom u Srbiji, u 2022. godini, našlo se svih osam anglomeracija i 13 gradova, u kojima živi preko četiri miliona ljudi.
Ovo je pokazala Analiza Godišnjeg izveštaja o stanju kvaliteta vazduha, koju su sproveli Regulatorni institut za obnovljivu energiju i životnu sredinu (RERI) u saradnji sa Beogradskom otvorenom školom (BOŠ) i Društvom mladih istraživača Bor (DMI).
Izveštaj uključuje identifikaciju ključnih problema i procena delotvornosti postojećih mera zaštite vazduha na nacionalnom nivou, a zaključak je da su dosadašnji napori dali ograničene rezultate.
- u 2022. godini na listi prekomerno zagađenih mesta našlo se svih osam aglomeracija i 13 gradova, u kojima živi preko 4 miliona ljudi,
- samo u 12 od 29 gradova, sa preko 50.000 stanovnika, postojao monitoring koncentracije PM čestica u realnom vremenu,
- približno 80 opština ni na koji način nije bilo obuhvaćeno monitoringom kvaliteta vazduha što znači da približno 1.500.000 stanovnika ni na koji način nisu bili obavešteni o kvalitetu vazduha u sredinama u kojima žive,
- samo 3 od 21 grada iz III kategorije kvaliteta vazduha (prekomerno zagađen vazduh) su imala usvojen Plan kvaliteta vazduha,
- zagađen vazduh izaziva 1 u 10 smrtnih slučajeva u Republici Srbiji.
Sagorevanje fosilnih goriva vodeći je izvor PM2.5 na otvorenom i najveći pojedinačni doprinos prevremenoj smrtnosti povezanoj sa zagađenjem vazduha u Republici Srbiji, sa 36% ukupnog broja prevremenih smrti povezanih sa zagađenjem česticama PM2.5. Ugalj je odgovoran za 26% svih prevremenih smrti izazvanih česticama PM2.5.
Kada se posmatraju pojedinačni uzroci smrtnosti od zagađenog vazduha po dijagnozama, odnosno grupama bolesti, na prvom mestu se radi o hroničnoj opstruktivnoj plućnoj bolesti, zatim o dijabetesu, ishemijskoj bolesti srca, raku pluća, moždanom udaru, infekcijama donjih puteva za disanje i smrtima kod novorođenčadi.
FINANSIRANJE AKTIVNOSTI ZAŠTITE VAZDUHA
Analiza Zakona o završnom računu za 2022. godinu pokazuje da je došlo do smanjenja budžeta od 21% odnosno 7% u odnosu na iznos koji je planiran Zakonom o budžetu za istu godinu. Na račun monitoringa kvaliteta vazduha, vode i sedimenata izvršena je uplata u iznosu od 88.831,415 dinara dok je isto vreme 139.870,052 dinara uplaćeno za smanjenje zagađenja vazduha iz individualnih izvora.
