Problemi na svjetskim tržištima gasa biće nastavljeni i u 2023. godini
Kontinuirano smanjenje dotoka prirodnog gasa iz Rusije u Evropu podstaklo je rast međunarodnih cijena do novih maksimuma, poremetilo trgovinske tokove i dovelo do akutne nestašice goriva u nekim zemljama u razvoju, pri čemu se očekuje da će se problem na tržištu nastaviti i tokom 2023. godine. Ovo su najnovjiji podaci Međunarodne agencije za energiju (IEA), koji su objavljeni u njihovom tromjesečnom izvještaju o tržištu gasa.
Tržišta prirodnog gasa širom svijeta su u problemima od 2021. godine, a očekuje se da će globalna potrošnja gasa opasti za 0,8% u 2022. godine, kao rezultat rekordnog smanjenja od 10% u Evropi i nepromijenjene potražnje u azijsko-pacifičkoj regiji.
Predviđa se da će globalna potrošnja gasa rasti za samo 0,4% iduće godine, ali izgledi su podložni visokom nivou neizvjesnosti, posebno u pogledu budućih akcija Rusije i ekonomskih uticaja visokih cijena energije.
Cijene gasa na rekordnom nivou u trećem kvartalu 2022.
Cijene prirodnog gasa (LNG) u Evropi i Aziji porasle su na rekordne nivoe u trećem kvartalu 2022. godine. To je smanjilo potražnju za gasom i podstaklo prelazak na druge energente za proizvodnju električne energije, kao što su ugalj i nafta. U nekim zemljama u razvoju, skokovi cijena izazvali su nestašice i nestanke struje. Potrošnja gasa u Evropi pala je za više od 10% u prvih osam meseci ove godine u poređenju sa istim periodom 2021. godine, zbog pada od 15% u industrijskom sektoru, jer su fabrike smanjile proizvodnju.
Potražnja za prirodnim gasom u Kini i Japanu bila je gotovo nepromijenjena u istom periodu, dok se smanjila u Indiji i Koreji. Predviđa se da će kineska potražnja za gasom ove godine porasti za manje od 2%, što je najniža godišnja stopa rasta od ranih 1990-ih. U međuvremenu, cijene prirodnog gasa u SAD-u dostigle su najviši, novi nivo tokom ljeta, od 2008. godine. Ipak, Sjeverna Amerika je bila jedna od rijetkih regija u svijetu, u kojoj je potražnja porasla.
Evropa je nadoknadila oštar pad u isporuci ruskog gasa uvozom LNG-a, kao i alternativnim gasovodima iz Norveške i drugih zemalja. Rastuća potražnja u Evropi za LNG – koja je porasla za 65% u prvih osam mjeseci ove godine, u odnosu na godinu dana ranije – odvukla je ponudu od tradicionalnih kupaca u azijsko-pacifičkoj regiji, gdje je potražnja pala za 7%, u istom periodu, kao rezultat visokih cijene, povoljnih vremenskih prilika i nastavak lokdauna u Kini.
Uvoz gasa u Evropi biće veći za 60 milijardi m3
IEA predviđa da će se evropski uvoz LNG-a povećati za preko 60 milijardi kubnih metara ove godine, za više nego duplo veći iznos od povećanja globalnog izvoznog kapaciteta LNG-a i tako držati međunarodnu trgovinu LNG-om pod snažnim pritiskom u kratkom i srednjem roku.
Osim diverzifikacije snabdjevanja, Evropska unija i njene države članice preduzele su i druge korake za povećanje bezbjednosti u snabdjevanju gasom, kao što su postavljanje minimalnih obaveza skladištenja i sprovođenje mera za uštedu energije za narednu zimu. Skladišni kapaciteti u EU su bili blizu 90% popunjeni na kraju septembra, iako nedostatak ruskog gasa predstavlja izazov za njihovo ponovno punjenje iduće godine.
Štednja u Evropskoj uniji ključna za održavanje neophodnih rezervi gasa
Za novi izvještaj, IEA je provela analizu otpornosti tržišta gasa u Evropskoj uniji, u slučaju potpunog prekida isporuke ruskog gasa od 1. novembra 2022. godine.
Analiza pokazuje da bez smanjenja potražnje, ako se snabdjevanje ruskim gasovodima potpuno prekine – skladišta gasa u EU bi bila manje od 20% popunjena u februaru, pod pretpostavkom visokog nivoa snabdjevanja LNG-om – i blizu 5% popunjena, pod pretpostavkom niskog snabdjevanja LNG-om.
Ako količine padnu na ove nivoe, to bi povećalo rizik od prekida snabdijevanja u slučaju hladnijeg vremena.
Smanjenje potražnje za gasom u EU tokom zimskog perioda od 9%, u odnosu na prosječni nivo u proteklih pet godina, bilo bi neophodno da bi se nivoi skladištenja gasa održali iznad 25% – u slučaju nižih priliva LNG-a.
Smanjenje potražnje od 13%, u odnosu na petogodišnji prosjek, bilo bi neophodno tokom zimskog perioda da bi se održali nivoi skladištenja iznad 33%, u slučaju niskih priliva LNG-a. Zbog toga će mjere uštede gasa biti ključne za minimalno povlačenja gasa iz skladišta i održavanje zaliha na adekvatnom nivou, do kraja sezone grijanja.
