TE Morava: četvrta termoelektrana na Zapadnom Balkanu koja je produžila rad mimo pravila
Regulatorni institut za obnovljivu energiju i životnu sredinu (RERI) i CEE Bankwatch Network uputili su žalbu Sekeretarijatu Energetske zajednice u Beču, jer Srbija ne poštuje pravila o kontroli zagađenja prema Ugovoru o Energetskoj zajednici.
Prema pravilima koja su stupila na snagu 1. januara 2018. godine, termoelektrani Morava, snage od 120 MW, koja radi u okviru Elektroprivrede Srbije (EPS), bilo je dozvoljeno da radi najviše 20.000 sati, najkasnije do kraja 2023. godine. Nakon toga je morala biti zatvorena ili postići standarde kontrole zagađenja EU.
Međutim, do kraja 2022. godine TE Morava je od 2018. radila ukupno 23 051 sat i radi do danas.
Postrojenje TE Morava je 2022. godine prouzrokovalo 33 183 tone sumpor-dioksida, četiri puta više nego 2021. (8 174 tone).
Takođe je emitovao 1 580 tona nitrogen dioksida i 125 tona prašine.
Oko polovine ovih emisija, koje su štetne po zdravlje i životnu sredinu, bile su nezakonite, jer su se desile nakon što je TE Morava prekoračila svojih 20 000 radnih sati. Budući da EPS nije investirao u usklađivanje fabrike sa zakonodavstvom EU, trebalo je da bude zatvorena, navodi Bankwatch u saopštenu.
Morava je četvrta termoelektrana na Zapadnom Balkanu koja je prekršila ograničenje radnog vremena.
Termoelktrana u Pljevljima, u Crnoj Gori, nelegalno radi od kraja 2020. godine.
U u martu 2022. godine Parlament Federacije Bosne i Hercegovine izglasao je i nezakonito produženje vijeka elektrana na ugalj Tuzla 4 i Kakanj 5 preko dozvoljenog radnog vremena, bez preduzimanja dodatnih zagađivanja mjera kontrole zagađenja. Zbog toga je, Sekretarijat Energetske zajednice otvorio je predmete za rješavanje sporova protiv Crne Gore u aprilu 2021. godine i Bosne i Hercegovine u oktobru 2022. godine.
Hristina Vojvodić, pravni ekspert u RERI-ju – „Vlade i energetske kompanije Zapadnog Balkana postaju sve drskije u zanemarivanju zakona o kontroli zagađenja. Ako im je uopšte stalo do sprečavanja nepotrebnih smrtnih slučajeva od zagađenja zraka, moraju pokazati da imaju izvodljiv plan kako bi njihove elektrane na ugalj bile u skladu sa zakonom i da odmah počnu zatvarati najstarije i one koje najviše zagađuju.”
Ioana Ciuta, energetski koordinator u Bankwatchu – „S obzirom na razmjere kršenja zagađenja vazdiha na Zapadnom Balkanu, nečuveno je da EU još uvijek dozvoljava elektranama na ugalj u regionu da trguju na energetskom tržištu EU. EU mora uvesti proporcionalne, odvraćajuće i efikasne kazne u Ugovor o Energetskoj zajednici ako želi da bude shvaćen ozbiljno. ”
