Sve vrsta voća u Srbiji pod rizikom intenzivnih klimatskih promjena

Ako se ima u vidu struktura voćarske proizvodnje u Srbiji, gotovo sve vrste su pod rizikom intenzivnih klimatskih promjena.

Ovo, između ostalog, navodi Narodna banka Srbije (NBS) u svom najnovijem Izveštaju o inflaciji .

Klimatskih promjene u Srbiji, koje se ispoljavaju kroz porast srednje temperature, promjenu godišnje raspodjele padavina, odnosno produžavanje sušnije sezone i pomjeranje prosječnog mjesečnog maksimuma padavina ka ranijem periodu u proljeće, povećavaju učestalost i intenzitet suša.

Tako je, u junu, mjesecu s najvećom količinom padavina, ove godine skoro i da nije bilo kiše, što ga čini najsušnijim junom u posljednjih 55 godina.

Površine pod zasadima voća ne bilježe znatnije promjene u dužem posmatranom periodu, ali se kod prinosa najzastupljenijih voćarskih kultura (šljive, jabuke, višnje, maline) bilježi pad.

To utiče na manju ponudu na tržištu i veće cijene. Upravo se u padu prinosa, pored uticaja ostalih faktora, može se uočiti negativno dejstvo klimatskih promjena na cijne voća.

Mјere i aktivnosti koje se direktno odnose na voćarsku proizvodnju podrazumijevaju povećanje ukupnog kapaciteta i efikasnosti navodnjavanja, odbranu zasada od mraza u vegetaciji, oluja i grada, kao i od visokih temperatura, a u procesu planiranja zasada – eventualni izbor otpornijih sorti i lokacija s nižim rizikom

Kada je riječ o ovoj godini, prve procene ukazuju na pad proizvodnje malina, u odnosu na prošlogodišnju (–12,2%) i višanja (–42,3%). Uzimajući u obzir navedene podatke i dosadašnje agrometeorološke uslove, procijena je da že prinosi u voćarstvu 2025. godine godine biti niži nego prošle godine.

U prvoj polovini ove godine cijene voća u Srbiji su porasle za 28%, uz doprinos ukupnoj inflaciji od 0,7 p.p. Taj rast je dvostruko veći od petogodišnjeg prosjeka za isti period.

Veće cijene voća pod uticajem smanjene ponude i u ostatku ove godine vršiće pritiske i na ukupnu inflaciju, ali bi taj uticaj trebalo da postepeno slabi, s obzirom i na relativno visoku bazu, jer je i u prošloj godini bila suša.

Po ovom osnovu doprinos cijnena voća ukupnoj inflaciji smanjiće se sa oko 0,75 p.p. u junu na 0,4 p.p. krajem godine.