Slabo znanje o pravednoj energetskoj tranziciji na Zapadnom Balkanu
Ispitivanje koje su proveli predstavnici Svjetske banke pokazalo je nizak nivo znanja o pravednoj energetskoj tranziciji u zemljama Zapadnog Balkana. Istovremeno, većina je zabrinuta, naročito zbog mogućeg gubitka posla, većih cijena i mjera koje se preduzimaju da se ublaže posljedice tranzicije.
Ovi rezultati su predstavljeni na godišnjoj konferenciji Inicijative za regione uglja u tranziciji na Zapadnom Balkanu i u Ukrajini, koja je održana u Briselu.
80% stanovnika Zapadnog Balkana ne zna šta je pravedna tranzicija
Samo 20 % ispitanika u zemljama Zapadnog Balkana zna šta se podrazumijeva pod konceptom pravedne tranzicije.
- Stanovnici Zapadnog Balkana, kada je u pitanju pravedna tranzicija, najviše su zabrinuti za gubitak posla i rast nezaposlenosti, što je naročito izraženo u Srbiji.
- Drugi najveći problem je strah od povećanja cijena struje i grijanja.
- Treći problem, koji navode ispitanici, je zabrinutost da neće biti dovoljno finansijskih sredstava za prelazak na obnovljive izvore energije.
Što se tiče očekivaja od pravedne tranzicije, rezultati su veoma različiti. Samo 22 % ispitanika očekuje da će energetska tranzicija uspjeti. Taj procenat je u BiH 26%, a u Srbiji samo 12%.
Glavni uslovi za uspješnu tranziciju su, prvo, da imate odgovarajuća finansijska sredstva za energetsku tranziciju, ali i politički pritisak, koji bi održavao pravac prema pravednoj tranziciji.
Televizija glavni izvor informisanja
Anketa je pokazala da stanovnici Zapadnog Balkana najviše vole da informacije o ovoj temi dobijaju putem priloga na televiziji i televizijiskih debata u kojima učestvuju eksperti. Zbog toga je televizija označena kao glavno sredstvo o informisanju javnosti o ovoj temi u regionu. I društveni mediji su, takođe, identifikovami kao kanal za pružanje informacija.
Građani žele da aktivno učestvuju u procesu tranzicije
Učešće građana bi trebalo da se ostvaruje kroz posebno organizovana tijela u lokalnoj zajednici i na nacionalnom nivou, nalazi su ispitivanja.
Većina ispitanih u svim državama, njih 73 % se, ipak, slaže da bi građani trebalo da budu uključeni u ovaj proces i donošenje odluka u vezi sa energetskom tranzicijom. Ovaj procenta je najveći u Srbiji (78%) i BiH (73%).
Inicijativa za regione uglja u tranziciji na Zapadnom Balkanu i Ukrajini pokrenuta je u decembru 2020. godine i ima za cilj da pomogne zemljama i regijama da se odustanu od uglja i krenu ka ekonomiji koja je karbon neutralna, istovremeno osiguravajući da ova tranzicija bude pravedna. Ona će pružiti podršku regionima uglja u zemljama susjedima EU, odnosno u Bosni i Hercegovini, Kosovu*, Crnoj Gori, Sjevernoj Makedoniji, Srbiji i Ukrajini.
- U Bosni i Hercegovini navedeno je 6 regiona: Tuzlanski kanton, Srednjobosanski kanton, Zeničko-Dobojski kanton, regija Ugljevik i regija Gacko.
Njime upravljaju Evropska komisija i 6 međunarodnih partnera: Svjetska banka, Sekretarijat Energetske zajednice, Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD), Evropska investiciona banka (EIB), Poljski Nacionalni fond za zaštitu životne sredine i upravljanje vodama(NFOSiGW) i Evropski koledž u Natolinu.
*Ovaj natpis ne prejudicira status Kosova i u skladu je sa Rezolucijom 1244 i mišljenjem MSP o kosovskoj deklaraciji o nezavisnosti".
