Potrebno povećanje cijena struje za 15-20%, a gasa 65-75% – analiza Fiskalnog savjeta Srbije
Analiza Fiskalnog savjeta Srbije pokazuje da je, kao urgentna mjera za stabilizaciju „Elektroprivrede Srbije“ (EPS), potrebno povećanje cijena struje za domaćinstva od 15-20%, uz slično povećanje za privredu.
Međutim, čak i s ovakvim povećanjem, cijena za domaćinstva u Srbiji ostala bi među najnižim u Evropi, uz Gruziju i Ukrajinu. Čak i kad se posmatraju samo zemlje Zapadnog Balkana (Albanija, BiH, Crna Gora i Severna Makedonija), vidi se da je cijena u Srbiji niža od njihove za 12 do 24%, u zavisnosti od toga da li se gleda sa ili bez poreza i naknada koje idu državi. Ipak, samo povećanje cijena, nije ni izbliza dovoljno za ozdravljenje EPS-a, navodi se u analizi Fiskalnog savjeta Srbije pod nazivom: „Strukturni problemi srpske energetike u svijetlu globalne krize: uzroci, troškovi i posljedice“.
U analizi se navodi da se povećani troškovi nabavke gasa moraju odraziti na finalnu cijenu gasa i grijanja. Cijena gasa za domaćinstva trebalo bi da poskupi za 65-70%, što na prvi pogled izgleda kao veliko povećanje, ali ne bi bio presedan, budući da su slične cijene važile tokom 2013- 2015. godine. Cijena gasa za privredu morala bi da poraste za oko 75%, koliko je porasla u drugim zemljama, još u drugoj polovini 2021. godine, dok je cijena u Srbiji ostala praktično zamrznuta.
Cijene centralnog grijanja trebalo bi da porastu u rasponu od 10-40%, u zavisnosti od učešća troškova gasa u ukupnim troškovima toplana.
Procjenjuje se da u Srbiji ima 250-300.000 (preko 10% od ukupnog broja) energetski ugroženih domaćinstava, a još oko 200.000 izloženo je riziku od energetskog siromaštva. Energetski siromašan potrošač je potrošač koji ne može sebi da obezbjedi odgovarajuću toplotu, osvjetljenje i energiju za napajanje uređaja koji podržavaju pristojan standard života i zdravlja.
Ukupni gubici EPS-a i Srbijagasa milijardu evra
Krupne greške u upravljanju EPS-om i „Srbijagasom“ došle su na naplatu tokom svjetske energetske krize. Ukupni gubici EPS-a i „Srbijagasa“ tokom grijne sezone 2021/22. iznosili su oko milijardu evra. Od dosad napravljenih gubitaka, približno polovinu (tj. oko 500 miliona evra) već je finansirao državni budžet dotacijama Srbijagasu. Preostalih 500 miliona evra platio je zasad EPS, mahom uzimajući kredite za likvidnost.
„Pitanje je, međutim, da li će i ovaj dug EPS-a u jednom trenutku pasti na teret poreskih obveznika, jer je trenutno poslovanje EPS-a neodrživo. Novi veliki gubici EPS-a i Srbijagasa mogli bi se napraviti i naredne zime ukoliko ne dođe do brzog i snažnog zaokreta u poslovanju ovih preduzeća. Ovi gubici u tom slučaju verovatno bi bili tek neznatno niži od milijardu evra i ne bi mogli da se nastave unedogled – jer bi u jednom trenutku postali neodrživ teret ne samo za sama preduzeća već i za čitave javne finansije“, navodi se u analizi.
