Hemijsko zagađenje voda – jedan od najozbiljnijih izazova za zdravlje ljudi
Hemijsko zagađenje voda predstavlja jedan od najozbiljnijih izazova za zdravlje ljudi i ekološku ravnotežu. Institut za zaštitu i ekologiju Republike Srpske implementira projekat BRIDGEWAT, koji podrazumijava primjenu inovativnih tehnologija za monitoring i smanjenje hemijskog zagađenja voda.
Sa više od 100 miliona novih hemikalija u opticaju, od kojih su mnoge nedovoljno ispitane, svakodnevno se suočavamo sa nevidljivim, ali opasnim rizicima.
Uprkos dokazanim štetnim efektima – od poremećaja hormonalnog sistema do uticaja na reproduktivno, neurološko i kardiovaskularno zdravlje – ovo pitanje često ostaje u sjeni drugih ekoloških problema. Posebnu zabrinutost izazivaju supstance kao što su „vječne hemikalije“ (PFAS), koje se nalaze čak i u kišnici i uporno ostaju u životnoj sredini.
Rijeke Republike Srpske predstavljaju vitalne tokove života – one snabdijevaju stanovništvo pitkom vodom, omogućavaju navodnjavanje, proizvodnju energije i podržavaju biodiverzitet. Međutim, one su sve češće izložene pritiscima industrijskog, poljoprivrednog i komunalnog porijekla. Hemijski zagađivači, često nevidljivi golim okom, utiču na kvalitet vode, remete ekosisteme i predstavljaju prijetnju zdravlju ljudi. Stanje naših rijeka postaje indikator ekološkog zdravlja i održivosti čitavih zajednica.
BRIDGEWAT – odgovor na izazov
Javna naučnoistraživačka ustanova Institut za zaštitu i ekologiju Republike Srpske implementira projekat BRIDGEWAT – BRIDGing Communities for SustainablE WATers, koji se sprovodi uz podršku Evropske unije kroz inicijativu iMERMAID.
Cilj projekta je razvoj i primjena inovativnih tehnologija za monitoring i smanjenje hemijskog zagađenja voda. Kroz ovaj projekat unapređuju se metode detekcije opasnih supstanci, testiraju napredni senzori za teške metale i PFAS, i razvijaju najbolje industrijske prakse za prečišćavanje otpadnih voda. Posebna pažnja usmjerena je na edukaciju mladih, stručnjaka i šire javnosti o važnosti očuvanja kvaliteta voda. Na ovaj način, BRIDGEWAT povezuje nauku, tehnologiju i društvo u zajedničkoj misiji za čistije i zdravije rijeke, saopšteno je iz Instituta.
Projekat BRIDGEWAT za našu zemlju znači mnogo više od tehnološkog napretka – on predstavlja konkretan korak ka dugoročnom očuvanju kvaliteta voda i zaštiti zdravlja stanovništva. Ovakvi projekti pokazuju da možemo biti dio evropske mreže inovacija i istovremeno graditi domaće kapacitete za rješavanje najvećih ekoloških izazova.“
Predrag Ilić, direktor Instituta za zaštitu i ekologiju RS
Nosilac aktivnosti u Republici Srpskoj je JNU Institut za zaštitu i ekologiju Republike Srpske, koji je do sada organizovao niz radionica, studentskih treninga i posjeta industrijskim postrojenjima. Poseban akcenat stavljen je na:
• Monitoring hemijskog zagađenja putem naprednih senzora za teške metale i PFAS supstance;
• Podršku industriji u primjeni boljih praksi u upravljanju otpadnim vodama;
• Edukaciju mladih i povezivanje sa realnim primjenama u laboratorijama i fabrikama;
• Interdisciplinarni pristup, koji uključuje institucije, univerzitete, kompanije i širu javnost.
Zašto je ovo važno?
Zato što se pitanje hemijskog zagađenja više ne smije odlagati. Voda je resurs bez alternative – neophodna za život, poljoprivredu, energiju, industriju i zdravlje građana. Čiste vode znače bezbjednu hranu, održiv turizam, bolje zdravlje i stabilnu ekonomiju.
